Blog: Tchantches en Sint Nicolaas

Tchantches en Sint Nicolaas

Vanmorgen bracht ik een bezoek aan het Musée Tchantchès te Luik, België en was ik gast van Marcel Janssens.

Het museum, dat tevens poppentheater is, voert verschillende stukken op, waar Tchantches een (hoofd)rol in heeft. Tchantches, de mascotte van Luik, is een brutale, vrijheidslievende, dappere figuur, die graag een glaasje peket (een soort jenever) drinkt en de typische kenmerken van een Luikenaar zou belichamen. Hij wordt gewoonlijk voorgesteld als een marionet in traditionele kleding. Hij zou in 760 zijn geboren tussen de straatstenen van Outremeuse. Dapper en chaotisch diende hij later Karel de Grote, met zijn grote neus als enige wapen. Vanaf de 19de eeuw was dit marionettentheater een vorm van entertainment voor iedereen van alle leeftijden.

Marionetten ontstaan in de Middeleeuwen van Frankrijk. Het Franse woord marionette is het verkleinwoord van "Marion", dat weer een verkleinwoord van "Maria" was omdat de poppen werden gebruikt in uitbeelding van Bijbelse verhalen.

Al vele jaren speelt men op de zondag het dichtst bij 6 december een bijzonder stuk. Namelijk “La légende de Saint-Nicolas”. In een volle zaal, wachtte jong en oud men vol verwachting op het moment dat het doek omhoog zou gaan om half elf.

We kijken in de woonkamer van huize Tchantches, met op de tafel enkele lege klompen. De twee kinderen van Tchantches komen kijken en zien dat hun klompen niet gevuld zijn. Dan verschijnt hun Hans Gruf in de gedaante van een moor (niet Hans Muf! Maar wel de rol van een soort van Zwarte Piet. Het theater bedient zich voor deze rol van een moor uit een van de oude verhalen van Karel de Grote) Hij neemt de beide kinderen mee naar het paleis van Sint Nicolaas in Myra. Daar vertrouwt hij ze aan een kind bediende toe.

Tchantches komt erachter dat zijn kinderen weg zijn naar Myra en reist hun achterna. Bij zijn aankomst staan Romeinse soldaten op het punt om het paleis van Nicolaas te belegeren en hem gevangen te willen gaan nemen (omdat hij christen is).

Tchantches gaat, ondersteund door de aanmoedigingen van de kinderen uit de zaal, het gevecht aan. Hij verslaat de Romeinen. Echter als Gruf verschijnt komen beiden erachter dat Nicolaas door de Romeinen uiteindelijk toch gevangen genomen is.

Samen met Hans Gruf reizen ze de militairen achterna en bevrijdden Nicolaas uit de gevangenis. Nicolaas betoont hem dank voor zijn bevrijding. Hans Gruf brengt Nicolaas een ezeltje waarop hij kan gaan reizen. Vervolgens vertelt de Sint de vader dat zijn kinderen met de jonge bediende van de Sint weer teruggereisd zijn naar Luik.

Terzijde komt de legende voorbij van de drie bruidsmeisjes. Tchantches strooit samen met de Sint geld zodat de man zijn drie meisjes kan uithuwelijken. Nicolaas en Tchantches reizen samen af naar Luik. Het doek valt en de pauze begint.

Na de pauze worden we meegenomen naar de legende van de drie kinderen in de pekelton. Een moderne variant wel te verstaan. Een boze Luikse slager lokt de drie kinderen naar zijn kelder en vermoord hen. Het wordt donker en Nicolaas verschijnt. Hij wekt de drie kinderen tot leven. De slager slaat op de vlucht en wordt door Tchantches achtervolgd totdat de laatste de boze slager op het toneel velt. Hoera klinkt het op zijn Waals uit de zaal.

We keren terug naar de woonkamer en zien dat de schoenen gevuld zijn. Tchantches moedigt ons aan om Sinterklaas te bedanken en er wordt spontaan gezongen “O Grand Saint Nicolas”  

(Tekst:

Ô grand Saint Nicolas,
Patron des écoliers,
Apporte-moi des pommes
Dans mon petit panier.
Je serai toujours sage
Comme une petite image.
J'apprendrai mes leçons
Pour avoir des bonbons.

Venez, venez, Saint Nicolas,
Venez, venez, Saint Nicolas,
Venez, venez, Saint Nicolas, et tra la la... )

En jawel de grote Saint Nicolas verschijnt aan ons. Hij wordt geadviseerd door Marcel Janssens, de Sintadviseur van Luik. De Sint wordt begeleidt door twee pages van het hof, die een grote kist dragen. Geduldig en braaf gaan de kinderen (en later de volwassen) een voor een op audiëntie bij de Goedheiligman. De kinderen raken in extase, een enkeling vindt het spannend, maar de meesten staan te poppelen om langs te gaan. Een ieder komt aan de beurt, gaat vervolgens op de foto en krijgt van de Sint een snoepzakje aangereikt uit de kist.

Als souvenir wandelde een kleine marionet Sint mee naar Nederland. Jawel Saint Nicolas was grande!