Welkom op de site van Heilige Nicolaas, bruggenbouwer tussen Oost en West.
Sinterklaas, wie kent hem niet?’, luidt de eerste zin van een bekend Sint-Nicolaaslied. Maar hoe kennen wij Sinterklaas? Wat weten wij van de historische bisschop Nicolaas van Myra? Van de vroegste verering voor hem en hoe de Sint-Nicolaasdevotie zich vanuit Klein-Azië over Europa verspreidde? Wat weten wij van de tradities rond Sint Nicolaas? In deze website wordt u o.a. via de blog meegenomen in de geschiedenis, de legenden en de vele volksgebruiken die zich in de loop van 1750 jaar hebben ontwikkeld. Want de Sinterklaas, zoals wij die thans kennen, is slechts één van de verschijningsvormen van de goedheiligman. In Lotharingen, de Alpen en op onze Waddeneilanden komen hele andere Sinterklazen voor!
Welkom op deze pagina. Deze pagina is een aanvulling op het boek "Heilige Nicolaas, bruggenbouwer tussen Oost en West". Actuele gebeurtenissen vind u bij het kopje Blogs. Verder vind u onder de hoofdstukken korte en accurate informatie rondom het leven, legenden en tradities van Sint Nicolaas ofwel Sinterklaas. Voor uitgebreide informatie, verwijs ik u naar mijn boek. De website wordt regelmatig bijgewerkt.
Nicolaas, zijn naam
Nicolaas is een Griekse naam: Νικόλαος (Nikolaos). Zijn naam betekent ‘overwinnaar van het volk van God’.
Het ware gezicht van Nicolaas
In de jaren 2004 en 2014 presenteerde de gezichtsantropologe dr. Caroline Wilkinson door middel van gezichtsreconstructie a.h.v. foto’s en onderzoeksmateriaal uit Bari en later door 3D interactieve technologie de wereld het ware gezicht van Nicolaas.
De oudste legende rondom Nicolaas
De eerste bron over zijn leven dateert van ruim een eeuw later.
Het is de oudste vermelding in het Grieks van het zogenaamde ‘praxis de stratelatis’- verhaal.
Hierin wordt verteld, dat bisschop Nicolaas drie onschuldige officieren van de executie redt. Zij zijn vanwege vermeende corruptie ter dood veroordeeld. Nicolaas onderkent het onrecht
dat de officieren wordt aangedaan en voorkomt dat zij gedood worden.
Het verhaal speelt zich af ten tijde van keizer Constantijn de Grote (306-337). Deze legende werd waarschijnlijk tussen 345 en 450 voor het eerst op papier gezet.
De credo van Nicolaas :
Geboren rond 260-270 na Christus in Patara.
Bisschop gewijd rond 292-295 in Myra.
Deelname aan Concilie van Nicea in 325.
Overlijden 6 december 335-337 te Myra.
Relieken vanuit Myra naar Bari 9 mei 1087
Bari en de grafkerk
Sinds 9 mei 1087 rust het gebeente van Nicolaas in Bari.
Er werd al gauw begonnen met de bouw van zijn grafkerk. Op 1 oktober 1089, kon de crypte met daarin Nicolaas’ rustplaats gewijd worden door paus Urbanus II, die de relieken daar ook feestelijk zelf in plaatste.
De Bisschop
Een bisschop (Grieks: ἐπίσκοπος, episkopos (epi-skopos), letterlijk "op-zichter") is een geestelijke in de hiërarchie van verschillende christelijke kerken, die veelal aan het hoofd staat van een bisdom.
Hoe herken je Sinterklaas?
Het boek "Heilige Nicolaas bruggenbouwer tussen Oost en West" is verkrijgbaar en of te bestellen via elke boekhandel, online en bij uitgeverij Leon van Dorp te Heerlen: https://leonvandorp.nl/
boek: https://leonvandorp.nl/products/heilige-nicolaas-bruggenbouwer-tussen-oost-en-west
Mooie recensies over het boek:
Blog Jona Lendering 15 november 2024:
https://mainzerbeobachter.com/2024/11/15/de-sinterklaas-van-marcus-vankan/
Facebookartikel van Peter Nissen: VAN DE SCHOONHEID EN DE TROOST (1207) 5 december 2023
Nee, het is vandaag nog geen Sinterklaas. Dat weet u best wel. De commercie wil u anders doen geloven. Maar pas 6 december is de gedachtenis van de bisschop en belijder Nicolaas van Myra, nog altijd toegestaan (maar niet verplicht) volgens de huidige liturgische kalender van de rooms-katholieke kerk. Vanavond is de vooravond van zijn feest, de vigilia sancti Nicolai, en dan vieren veel mensen pakjesavond.
U hebt dus nog bijna de hele dag de tijd om u voor te bereiden op een gepaste viering van zijn gedachtenis. De beste manier om dat te doen is door het boek te lezen dat pastor Marcus Vankan over hem heeft geschreven. Het is werkelijk het beste dat momenteel in het Nederlandse taalgebied over de goedheiligman beschikbaar is. Het heet ‘Heilige Nicolaas, bruggenbouwer tussen Oost en West. 1700 jaar devotie, legenden en volksgebruiken’, het dateert in eerste versie uit 2020 en het verscheen vorig jaar al in een derde, herziene druk. Ik kreeg het enkele maanden geleden van de schrijver cadeau toen ik een lezing over mystiek mocht geven in de kerk van Grathem, het dorp waar de schrijver woont: een vroeg Sinterklaasgeschenk.
Marcus Vankan, tot voor kort pastoor van onder meer de Sint-Nicolaaskerk in Heythuysen, is al ruim een kwart eeuw actief in de sinterklasologie, zowel studerend en schrijvend als adviserend en besturend. Zijn boek getuigt van een brede belezenheid en een nuchtere historische kennis. De hoofdstukken vertellen over de vroegste bronnen en legenden over de bisschop in het huidige Turkije, over de oversteek van zijn legenden naar het Westen, de overbrenging in de elfde eeuw van zijn relieken naar het Italiaanse Bari (waar de schrijver een vaste gast is), de verering in het Franse Saint-Nicolas-de-Port, de ontwikkeling van de middeleeuwse cultus van Nicolaas als kindervriend, de verkleedpartijen van Sint en zijn helpers in Nederland en in het Alpengebied, de na-middeleeuwse Sinterklaasviering en ten slotte de ontwikkeling in de laatste twee eeuwen van de gulle geschenkengever. Het boek is rijk geïllustreerd en heel wat foto’s zijn door de schrijver zelf gemaakt op locaties die hij tijdens zijn Nicolaastochten heeft bezocht. Het boek eindigt met een passage over het eigentijdse Nicolaasretabel dat hij in 2020 door de Zeeuwse schilder Roeland van der Kley heeft laten schilderen voor de kerk in Heythuysen.
Een sterke kant aan het boek is dat de schrijver zich niet laat verleiden tot speculaties over voorchristelijke, Germaanse wortels van het feest, iets wat sinds onder meer het boekje uit 1898 van Jos Schrijnen, later de eerste rector van de Nijmeegse universiteit, voortdurend in populaire Nederlandse en Vlaamse boekjes over de heilige opduikt. Een bisschop reisde in vroeger tijd te paard. Er is geen enkele reden om daar, zoals Schrijnen (in navolging van Grimm en anderen) doet, Sleipnir, het paard van Wodan, bij te halen. Marcus Vankan bespreekt het in hoofdstuk VI en houdt zich, in navolging van de Duitse historicus en volkskundige Karl Meisen (die er door de nazi’s voor werd gestraft met een verbod van zijn boek en ontslag aan de universiteit van Bonn), keurig aan wat in historische bronnen is gedocumenteerd, ook al gaat het daarbij om de historische ontwikkeling van legenden. Ook de relatie tussen Zwarte Piet en het slavernijverleden, die in de Nederlandse publieke debatten elk jaar weer terugkeert, wordt door hem ontnuchterd: Piet is (vooral in kinderboeken in de negentiende eeuw, met Jan Schenkman als initiator) gemodelleerd naar de pages uit de portretten van Spaanse kooplieden uit de zeventiende en achttiende eeuw: geen slaaf, maar een morisco, een (al dan niet onder dwang) bekeerde moslim uit het Iberisch schiereiland met Berberse wortels. De politici en opiniemakers die Zwarte Piet terug willen, pleiten dus voor meer Berbers in de Nederlandse folklore.
Zelf heb ik regelmatig lezingen over de heilige Nicolaas verzorgd en in mijn universitaire cursussen in Nijmegen smokkelde ik elk jaar wel een college over Nicolaas binnen. Maar uit het boek van Marcus Vankan heb ik veel nieuws geleerd. Lees het dus nog vandaag, en uw devotie zal er vanavond en morgen door versterkt worden.
Voor actuele informatie rondom St Nicolaas kunt u mij ook volgen op Facebook. Klik op het icoontje en volg de pagina.
Sainte Nicholaes, muziek van St. Nicholas - Medieval Chant & Polyphony by Anonymous 4
Over de auteur
Auteur Marcus Vankan studeerde filosofie en theologie op het Grootseminarie Rolduc. Op dit moment is hij werkzaam als geestelijk verzorger. Al bijna 30 jaar legt hij zich toe op het verzamelen van Sint-Nicolaasvoorwerpen. Op basis van deze collectie organiseert hij regelmatig tentoonstellingen. Daarnaast geeft hij al vele jaren lezingen over Sint-Nicolaas / Sinterklaas in Limburg en elders in Nederland. Regelmatig wordt hij geraadpleegd door de pers.
Hij is bestuurslid van het Sint- Nicolaasgenootschap Nederland en sinds 2021 voorzitter van het St Nicolaasbroederschap, verbonden met het H. Nicolaasretabel Heythuysen.
Sinds 2007 is hij regelmatig te gast in Bari, waar hij contacten onderhoud met andere Sinterklaasliefhebbers uit Europa die zich aldaar treffen.
Vanuit deze passie is hij ook sinds 1995 sinterklaasadviseur voor de Goedheiligman en kruipt hij jaarlijks onder diens baard.
Mede met de op 6 maart 2023 overleden kunstenaar Roeland van der Kley nam Marcus Vankan het initiatief voor een bijzonder St Nicolaas altaarretabel in de H. Nicolaaskerk te Heythuysen.
Voor uitgebreide info, download het artikel van Lambert Herman uit het Heemkundeblad De Bossel.