Wie in de Middeleeuwen een bedevaartstocht maakte, schafte als herinnering vaak een pelgrimsinsigne aan.
Vanaf de twaalfde eeuw werden bedevaarten meer en meer een massafenomeen. De belangrijkste pelgrimsplaatsen waren Jeruzalem, Rome en Santiago de Compostela, maar verspreid over Europa waren er talrijke steden die pelgrims aantrokken met een beeld of een reliek waar een heilzame werking aan werd toegeschreven.
Populaire pelgrimsoorden kregen soms duizenden bezoekers op een dag te verwerken, vooral tijdens speciale feestdagen wanneer de relieken aan het volk getoond werden. Om te voorzien in het verlangen van pelgrims naar souvenirs, kwamen artikelen op de markt die gemakkelijk, goedkoop en snel vervaardigd konden worden. Zo kon je ook laten zien dat je de plek had bezocht. Vanaf het eind van de dertiende eeuw werd tin goedkoper. Pelgrimssouvenirs van tin waren voor de meeste pelgrims betaalbaar. Bovendien heeft tin een laag smeltpunt, zodat er snel veel insignes mee geproduceerd konden worden. De pelgrimstekens waren in eerste instantie kleine plaquettes met de afbeelding van de vereerde heilige of diens attribuut. In de veertiende eeuw werden de insignes ook opengewerkt en de voorstellingen gedetailleerder.
Een bedevaart kon men ondernemen uit religieuze overweging, maar wijdverbreid was het gebruik om mensen die een overtreding of een misdaad hadden begaan tot een pelgrimage te verplichten als boetedoening, met als belangrijk neveneffect, dat zo iemand voor enkele maanden uit de buurt was. Aanvankelijk gold een pelgrimsinsigne als bewijs voor de bedevaart, maar door toenemend misbruik werd dit later een ondertekende brief, die bij thuiskomst bij de kerkelijke autoriteiten moest worden ingeleverd.
Overigens kwam naast de tinnen insigne ook het gebruik van het zetten van een tatoeage op. Immers tin was broos, brak gauw en kon je verliezen. Een tatoeage niet.
Belangrijke St Nicolaasbedevaartplaatsen waren o.a. Schelluinen, Brauweiler, Saint-Nicolas-de-Port en natuurlijk het graf zelf in Bari.
Foto 1: Pelgrimsinsigne uit de collectie van het Museum der Stadt, Worms, Duitsland, waarschijnlijk afkomstig uit Saint-Nicolas-de-Port in Frankrijk.
Foto 2: Pelgrimsinsigne uit de 13de eeuw, vervaardigd in Saint-Nicolas-de-Port. Gevonden in Plau am See
